کد مطلب:277174 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:119
سوره نساء
(وَ إنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ اِلاّ لَیُؤمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَیَوْمَ الْقیامَةِ یَكوُنُ عَلَیْهِمْ شَهِیداً). [1] .
«و هیچ یك از اهل كتاب نیست جز این كه پیش از مرگ، به او یعنی حضرت مهدی (علیه السلام) یا حضرت عیسی (علیه السلام) ایمان می آورد».
پیش از آن كه در باره تفسیر این آیه شریفه سخنی بگوییم، لازم است نكته ای را یاد آور شویم و آن این كه، در مورد ضمیر «مَوتِهِ» دو احتمال است؛ یكی این كه به اهل كتاب بر گردد و دیگر این كه به حضرت عیسی (علیه السلام). بنابر احتمال اوّل، معنای آیه شریفه این است كه «احدی از اهل كتاب نیست جز این كه پیش از مرگ، به حضرت عیسی (علیه السلام) ایمان آورد» و بنابر احتمال دوم، معنای آیه چنین خواهد بود «احدی از اهل كتاب نیست جز این كه پیش از مرگ حضرت عیسی (علیه السلام) به او ایمان خواهد آورد».
برخی از مفسّران اهل سنّت كه احتمال اوّل را برگزیده اند ناچار شده اند كه توجیهات عجیب و غریبی را در مورد آیه شریفه ملتزم شوند؛ ولی بنابر احتمال دوم، معنای آیه بسیار روشن است. چون طبق عقیده قطعی ما مسلمانان، حضرت عیسی (علیه السلام)
[ صفحه 253]
هنوز زنده است و بعد از ظهور حضرت بقیة اللّه (علیه السلام) او نیز ـ از آسمان ـ نازل شده و از یاران و اصحاب آن حضرت خواهد بود». [2] .
و اینك در رابطه با تفسیر آیه شریفه به دو روایت كه از طریق معصومین (علیهم السلام) رسیده است، تبرّك می جوییم:
1 ـ علامه قندوزی حنفی، در تفسیر آیه مزبور از محمّد بن مسلم از حضرت امام محمّد باقر (علیه السلام) روایت كرده است كه فرمود:
«حضرت عیسی (علیه السلام) پیش از روز رستاخیز به دنیا فرود می آید؛ پس پیروان هیچ ملّتی، نه یهودی و نه غیر یهودی، باقی نمی ماند مگر این كه پیش از مرگشان، به او ایمان می آورند، و حضرت عیسی (علیه السلام) در پشت سر حضرت مهدی (علیه السلام) نماز می خواند». [3] .
و مانند این روایت را، علاّمه ابن صبّاغ مالكی، [4] و نیز كسان دیگری غیر از او در كتابهای خود نقل كرده اند.
2 ـ بسیاری از دانشمندان بزرگ شیعه در ذیل آیه مزبور، در كتب تفسیر و حدیث، از «شهر بن حوشب» روایت كرده اند كه گفت:
روزی حجّاج به من گفت: آیه ای در كتاب خدا هست كه مرا ناتوان ساخته است.
گفتم:ای امیر! كدام آیه است؟
گفت: این آیه: «وَإنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ إلاّ لَیُؤمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوتِه» [5] این آیه به صراحت می گوید: احدی از اهل كتاب نیست جز این كه پیش از مرگش به حضرت عیسی (علیه السلام) ایمان می آورد، در صورتی كه من یهودی ونصرانی را می آورم و گردن می زنم وچشم به دهان او می دوزم ومی بینم كه دیده ازجهان فرو می بندد ولبهایش را حركت نمی دهد واعترافی نمی كند.
گفتم: ای امیر! معنای آیه آن طور نیست كه شما تصور كرده اید.
گفت: پس چگونه است؟
[ صفحه 254]
گفتم: پیش از آن كه قیامت بر پا شود حضرت عیسی (علیه السلام) به زمین باز می گردد و در روی زمین هیچ یهودی و مسیحی و غیر از آنها باقی نمی ماند جز این كه به او ایمان می آورد و او در پشت سر حضرت مهدی (علیه السلام) نماز می خواند.
حجّاج گفت: وای بر تو! این معنا را از كجا آورده ای؟
گفتم: آن را محمّد بن علیّ بن حسین بن علیّ بن ابی طالب (علیهما السلام) به من فرموده است.
حجّاج گفت: به خدا سوگند! آن را از چشمه زلال معرفت آورده ای». [6] .
این حدیث در كتب اهل سنّت نیز نقل شده است، و در بسیاری از كتب حدیثی، تفسیری و كلامی آنها تصریح شده كه ضمیر «موته» به حضرت عیسی (علیه السلام) بر می گردد. [7] .
به هر حال، كه حضرت عیسی (علیه السلام) پیش از قیام قیامت، به هنگام ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) از آسمان فرود می آید و در پشت سر آن حضرت نماز می گزارد، و به حضرتش اقتدا می نماید، و در نتیجه نصاری به جهت اقتدای حضرت عیسی به حضرت صاحب الامر (علیه السلام) در نماز، به آن حضرت ایمان می آورند، و یهود نیز به حضرت مهدی (علیه السلام) می گروند. [8] .
زیرا حضرت مهدی (علیه السلام) الواح تورات را ـ كه در آنها علامات حضرت مهدی (علیه السلام) و نشانه های امامت و رهبری او موجود است ـ از فلسطین یا غاری در انطاكیه بیرون می آورد، و پیروان سایر ادیان نیز به سبب معجزاتی كه از آن حضرت می بینند به حضرتش ایمان می آورند.
«و هیچ یك از اهل كتاب نیست جز این كه پیش از مرگ، به او یعنی حضرت مهدی (علیه السلام) یا حضرت عیسی (علیه السلام) ایمان می آورد».
پیش از آن كه در باره تفسیر این آیه شریفه سخنی بگوییم، لازم است نكته ای را یاد آور شویم و آن این كه، در مورد ضمیر «مَوتِهِ» دو احتمال است؛ یكی این كه به اهل كتاب بر گردد و دیگر این كه به حضرت عیسی (علیه السلام). بنابر احتمال اوّل، معنای آیه شریفه این است كه «احدی از اهل كتاب نیست جز این كه پیش از مرگ، به حضرت عیسی (علیه السلام) ایمان آورد» و بنابر احتمال دوم، معنای آیه چنین خواهد بود «احدی از اهل كتاب نیست جز این كه پیش از مرگ حضرت عیسی (علیه السلام) به او ایمان خواهد آورد».
برخی از مفسّران اهل سنّت كه احتمال اوّل را برگزیده اند ناچار شده اند كه توجیهات عجیب و غریبی را در مورد آیه شریفه ملتزم شوند؛ ولی بنابر احتمال دوم، معنای آیه بسیار روشن است. چون طبق عقیده قطعی ما مسلمانان، حضرت عیسی (علیه السلام)
[ صفحه 253]
هنوز زنده است و بعد از ظهور حضرت بقیة اللّه (علیه السلام) او نیز ـ از آسمان ـ نازل شده و از یاران و اصحاب آن حضرت خواهد بود». [2] .
و اینك در رابطه با تفسیر آیه شریفه به دو روایت كه از طریق معصومین (علیهم السلام) رسیده است، تبرّك می جوییم:
1 ـ علامه قندوزی حنفی، در تفسیر آیه مزبور از محمّد بن مسلم از حضرت امام محمّد باقر (علیه السلام) روایت كرده است كه فرمود:
«حضرت عیسی (علیه السلام) پیش از روز رستاخیز به دنیا فرود می آید؛ پس پیروان هیچ ملّتی، نه یهودی و نه غیر یهودی، باقی نمی ماند مگر این كه پیش از مرگشان، به او ایمان می آورند، و حضرت عیسی (علیه السلام) در پشت سر حضرت مهدی (علیه السلام) نماز می خواند». [3] .
و مانند این روایت را، علاّمه ابن صبّاغ مالكی، [4] و نیز كسان دیگری غیر از او در كتابهای خود نقل كرده اند.
2 ـ بسیاری از دانشمندان بزرگ شیعه در ذیل آیه مزبور، در كتب تفسیر و حدیث، از «شهر بن حوشب» روایت كرده اند كه گفت:
روزی حجّاج به من گفت: آیه ای در كتاب خدا هست كه مرا ناتوان ساخته است.
گفتم:ای امیر! كدام آیه است؟
گفت: این آیه: «وَإنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ إلاّ لَیُؤمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوتِه» [5] این آیه به صراحت می گوید: احدی از اهل كتاب نیست جز این كه پیش از مرگش به حضرت عیسی (علیه السلام) ایمان می آورد، در صورتی كه من یهودی ونصرانی را می آورم و گردن می زنم وچشم به دهان او می دوزم ومی بینم كه دیده ازجهان فرو می بندد ولبهایش را حركت نمی دهد واعترافی نمی كند.
گفتم: ای امیر! معنای آیه آن طور نیست كه شما تصور كرده اید.
گفت: پس چگونه است؟
[ صفحه 254]
گفتم: پیش از آن كه قیامت بر پا شود حضرت عیسی (علیه السلام) به زمین باز می گردد و در روی زمین هیچ یهودی و مسیحی و غیر از آنها باقی نمی ماند جز این كه به او ایمان می آورد و او در پشت سر حضرت مهدی (علیه السلام) نماز می خواند.
حجّاج گفت: وای بر تو! این معنا را از كجا آورده ای؟
گفتم: آن را محمّد بن علیّ بن حسین بن علیّ بن ابی طالب (علیهما السلام) به من فرموده است.
حجّاج گفت: به خدا سوگند! آن را از چشمه زلال معرفت آورده ای». [6] .
این حدیث در كتب اهل سنّت نیز نقل شده است، و در بسیاری از كتب حدیثی، تفسیری و كلامی آنها تصریح شده كه ضمیر «موته» به حضرت عیسی (علیه السلام) بر می گردد. [7] .
به هر حال، كه حضرت عیسی (علیه السلام) پیش از قیام قیامت، به هنگام ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) از آسمان فرود می آید و در پشت سر آن حضرت نماز می گزارد، و به حضرتش اقتدا می نماید، و در نتیجه نصاری به جهت اقتدای حضرت عیسی به حضرت صاحب الامر (علیه السلام) در نماز، به آن حضرت ایمان می آورند، و یهود نیز به حضرت مهدی (علیه السلام) می گروند. [8] .
زیرا حضرت مهدی (علیه السلام) الواح تورات را ـ كه در آنها علامات حضرت مهدی (علیه السلام) و نشانه های امامت و رهبری او موجود است ـ از فلسطین یا غاری در انطاكیه بیرون می آورد، و پیروان سایر ادیان نیز به سبب معجزاتی كه از آن حضرت می بینند به حضرتش ایمان می آورند.
[1] سوره نساء آيه 159.
[2] رجعت يا دولت كريمه، ص 28، جهت اطلاع بيشتر به تفسير درّ المنثور، ج 2، ص 427 مراجعه فرماييد.
[3] ينابيع المودّة، ج 3، ص 237، باب 71.
[4] الفصول المهمّه، ص 295، باب 12.
[5] سوره نساء، آيه 159.
[6] تفسير مجمع البيان، ج 3، ص 211، المحجة، ص 62 ؛ تفسير برهان، ج 1، ص 426 ؛ تفسير صافي، ج 2، ص 350 ؛ تفسير قمي، ج 1، ص 165 ؛ تفسير نور الثقلين، ج 1، ص 571، 662.
[7] تفسير فخر رازي، ج 3 ص 505؛ درّ المنثور، ج 2، ص 241.
[8] در مورد نزول حضرت عيسي (عليه السلام) در بخش بعدي به تفصيل سخن خواهيم گفت.